Vorm aan verandering

Hoe herdenk je in tijden van Corona als je voorheen gewend was te herdenken met je familie en vrienden naast je, hun steun fysiek om je heen voelde, elkaars tranen droogde en letterlijk de glazen met elkaar klonk op het leven?

Hoe maak je een overlijdensdag, die je voorheen herdacht met al je dierbaren om je heen, in Corona-tijd tot iets wat toch verbindt? Tot iets waarbij je je gedragen voelt en dat zin geeft voor iedereen die op afstand moet blijven maar toch dichtbij wil zijn?

Ik mocht meedenken met een familie, die de 4e overlijdensdag van hun jongste dochtertje en zusje vorm en inhoud wilde geven.

De drie jaren daarvoor herdachten ze een deel van de dag met z’n drietjes en het andere deel van de dag samen met familie en vrienden.

Dit jaar moest dat anders vanwege Corona. De vraag was hoe anders, toch dichtbij kan voelen. Samen hebben we het als volgt vormgegeven.

Met plakband en stoepkrijt maakte haar grote zus een ontwerp van haar naam die groots en gekleurd op een muur werd gezet, vlak naast haar herinneringsboom.
Zoals ieder jaar hebben familie en vrienden hun wensen aan haar op een briefje geschreven. Iedereen kwam op een vooraf afgesproken tijdstip in de ochtend om hun wens in de herinneringsboom te komen hangen. Het waren niet alleen briefjes; er kwamen bloemen, sterretjes, hartjes en ballonnen bij.

‍

Vergeet-Me-Niet

Op 1,5 meter afstand werden liefdevolle woorden, handkusjes, hartjes-onder-de-riem en luchtknuffels uitgewisseld. Bij vertrek uit de tuin kreeg iedereen een herdenkingspakketje mee naar huis, bestaande uit: een A4-groeipapiertje (met zaadjes voor vergeet-me-nietjes) waarop een gedichtje stond, een windlichtje alsook een mini-flesje bubbels om te proosten op het leven.

Op het moment dat ze vier jaar geleden overleed, nam iedereen één minuut stilte in acht in eigen tuin. Daarna werd in elke tuin of balkon het volgende gedicht hardop voorgelezen:

Dag lieve kleine regenboog
Wat zijn jouw kleuren mooi
Wat zing je zacht
Wat sprankel je lief
Mijn hart zingt ook naar jou

Het groeipapier met gedicht werd daarna geplant op een mooie plek. De nagedachtenis aan haar is op deze manier als zaadjes van haar eigen herinneringsboom uitgezaaid, letterlijk verder groeiend.

Daarna mocht er van harte getoast worden op wat ze betekent (heeft). Iedereen was vooraf gevraagd een filmpje te maken van alle handelingen en die aan de familie door te sturen zodat zij er een aftermovie van konden maken. De lieve wensen en zinnen werden traditiegetrouw bij het vallen van de schemering in het vuur gegooid, woorden opgaand in rook, kringelend naar haar bestemming.

Straks, als de zaadjes ontkiemd zijn, verbinden bloeiende bloemen in verschillende tuinen iedereen opnieuw. En zorgen de bloemen voor nieuwe zaadjes die, meegevoerd door wind en vogels, nieuwe vruchtbare grond zullen raken. Als herinneringen die nooit verloren gaan!

‍

Herdenken op afstand

Dat herdenken op 1,5 meter afstand ook bijzonder en mooi kan zijn en ook iets goeds in zich kan hebben mag blijken uit de reactie van deze lieve familie:

"Terugkijkend vond ik het mooi hoe we hebben ingevuld. Het was fijn om iedereen even te zien toen de wensen in de boom en aan de slinger gehangen werden. Al miste ik wel de knuffels en vond ik het jammer dat iedereen maar zo kort kon blijven. Nadat iedereen weg was hebben we met ons drieën een minuut stilte gehouden en heb ik – zoals elk jaar – een gedicht voorgelezen. Dit keer zonder publiek, maar met camera. De middag voelde leeg en confronterend nu er niemand was die voor afleiding kon zorgen. Totdat de filmpjes kwamen van familie en vrienden die opnames hadden gemaakt van het planten van de vergeet-me-nietjes. Ik moest huilen van ontroering en gemis tegelijk. Dat er zoveel liefde en verdriet op één dag kan bestaan… mooi vond ik het te zien en te horen dat iedereen zelf z‘n moment nam om met het verlies van onze dochter bezig te zijn. Normaal zijn we tijdens de overlijdensdag meer met elkaar bezig. Dus deze manier van herdenken brengt ook iets goeds met zich mee."

‍